به طور کل دو نوع آسیب حین ورزش وجود دارد:
- آسیب های حاد
- آسیب های ناشی از فعالیت مفرط
آسیب های حاد معمولا ناشی از یک حادثه منفرد حین فعالیت هستند مانند:
- شکستگی مچ دست
- پیچ خوردن مچ پا
- دررفتگی شانه
- اسپاسم همسترینگ حین ورزش
ولی آسیب های ناشی از فعالیت مفرط که در ورزش شیوع بیشتری هم دارند معمولا نامحسوس و تدریجا طی زمان ایجاد می شوند و تشخیص و درمان پیچیده تری دارند. این نوع آسیب به علت صدمات میکروسکوپی تکراری است که به تاندون یا استخوان یا مفاصل وارد می شوند مانند :
- آرنج تنیس بازان
- شانه شناگرها
- زانو دوندگان
- زانو پرش کننده ها
- تاندونیت آشیل
علت بروز آسیب های ناشی از استفاده مفرط چیست؟
بدن انسان دارای ظرفیت فوق العاده ای برای سازگاری با استرس فیزیکی است. تصور ذهنی ما از استرس روانی تاثیر منفی آن بر سلامت احساسی ما است و برعکس استرس فیزیکی مانند تمرین ورزشی و فعالیت فیزیکی را برای سلامت استخوان و عضله و تاندون و لیگامان خود مفید می دانیم علت این دیدگاه وجود فرایند ترمیمی به نام بازسازی در بدن انسان است که شامل تخریب بافت های صدمه دیده و ساختن بافت جدید می باشد که بین این دو فرایند تعادل دقیقی بر قرار است و اگر فرایند تخریب بافت از فرایند نوسازی پیشی بگیرد این نوع آسیب در بدن اتفاق می افتد.
عوامل مستعد کننده این نوع آسیب چیست؟
علت اصلی این نوع آسیب آموزش غلط در ورزش می باشد مانند افزایش سریع شدت مدت یا دفعات تمرینات ورزشی است.
یکی دیگر از شرایطی که باعث بروز این مشکل می شود در افرادی است که بعد از یک دوره استراحت مثل بعد از بهبودی از آسیب به ورزش باز می گردند و خیل سریع می خواهند خود را به سطح آمادگی قبل از آسیب برسانند است.
در کل تکنیک آموزش ورزش در جلوگیری از این آسیب ها بسیار موثر است و مربی های ورزشی نقش بسزایی در جلوگیری از این نوع آسیب ها دارند.
برخی از افراد نسبت به سایرین استعاد بالاتری برای این نوع آسیب ها دارند مانند:
- عدم بالانس بین قدرت و انعطاف پذیری عضلات اطراف یک مفصل
- امتداد و فیزیک غیر طبیعی بدن
- زانو ضربدری
- زانو پرانتزی
- اختلاف طول اندام
- کف پای صاف
- قوس پای بلند
- ضعیف بودن مفاصل به علت:
- آسیب های قدیمی
- صدماتی که به طور کامل بازتوانایی نشده اند
- سایر فاکتورهای ساختاری
- کیفیت و نوع وسایل ورزشی
- نوع کفش دویدن
- نوع کفش باله
- زمین ورزش
- سخت یا نرم بودن زمین در ورزش رقص ایروبیک یا دویدن
این نوع آسیب ها چگونه تشخیص داده می شوند؟
معمولا با شرح حال گیری و معاینه دقیق این نوع آسیب قابل تشخیص است.گاهی نیاز به انجام رادیوگرافی ساده و در موارد خاص نیاز به انجام اسکن هسته ای استخوان یا ام ار ای است.
درمان این نوع آسیب چیست؟
- کاهش دادن شدت و مدت و دفعات تمرینات ورزشی
- انتخاب برنامه ورزشی سخت/آسان یعنی کاهش شدت تمرینات اصلی و شروع تمرینات ورزشی در زمینه دیگر جهت حفظ تناسب اندام
- آموزش و فراگیری متد صحیح تمرین و ورزش از مربی
- انجام گرم کردن قبل و سرد کردن مناسب بعد اتمام ورزش
- در موارد بروز درد و ناراحتی خفیف بعد تمرینات از یخ استفاده کنید
- در موارد لازم از داروهای ضد التهاب استفاده کنید
- در صورت عدم بهبود باید برنامه ورزشی شما بازنگری شود
- گاهی به فیزیوتراپی و ورزش درمان نیاز پیدا خواهید کرد
آیا امکان عود این نوع آسیب هست؟
در اکثر موارد با تمرینات اصولی و تبعیت از احساس منطقی می توان جلو این نوع آسیب را گرفت. باید عادت کنید به صدای بدن خود گوش فرا دهید. توجه داشته باشید که دیدگاه “تا درد نداشته باشی تمرین کافی نیست” کاملا غلط می باشد.قانون 10 درصد قانون بسیار خوبی برای ارتقاع سطح هر نوع فرایندی به سطح بالاتر است یعنی بیش از10 درصد در هفته سطح فعالیت خود را بالا نبرید. این فراین به بدن شما فرصت می دهد تا خود را بازسازی کند و با شرایط جدید تطبیق پیدا کند .این قانون برای مسافت دویدن برای دوندگان یا وزنه ای که وزنه بردار بلند می کند نیز صادق است.
همیشه قبل ورزش به طور صحیح بدن خود را گرم کنید و بعد از اتمام ورزش آن را سرد کنید.
انجام ورزش های تقویت کننده عضلات و افزایش دهنده انعطاف پذیری و برقرار کننده تعادل بدن در جلوگیری از عود کمک می کند.
همیشه قبل از شروع یک برنامه ورزشی جدید با یک مربی مشورت داشته باشید.
وقتی آسیبی دیدید باید برنامه ورزشی خود را برای حفظ آمادگی جسمانی و از طرفی فراهم کردن فرصت ترمیم ضایعات تعدیل کنید.